Wieringen
Voorbeelderf
Het voelt als wonen op een Waddeneiland. Je ruikt de zeewind, je ervaart de glooiing van dit bijzondere voormalige eiland op keileemgrond. Het landschap is divers en natuurlijk: open kogen en besloten bovenwalland, veel verschillende soorten beplanting en kleinschalige bebouwing. Het is alsof de tijd hier stilstaat. We zetten ons in voor de instandhouding van de weidevogels. Daarom geen hoge bomen maar een prachtig erf met lage beplanting en een Wieringer tuunwal.
Inwoner Wieringen
Sommige gebieden zijn door regels in de Provinciale Ruimtelijke Verordening Noord-Holland beschermd als weidevogelgebied. Dit betekent dat er voorwaarden gelden om de openheid te beschermen. In weidevogelleefgebieden willen we geen nieuwe opgaande beplantingen hebben. Heeft u een erf dat grenst aan een weidevogelgebied? Dan is het verstandig om géén nieuwe bomen te planten maar lagere beplanting te gebruiken. Als er op een erf al bomen zijn dan kunnen deze in het algemeen behouden blijven.
Wat hebben we in dit voorbeelderf verbeterd?
1. Nestkasten
Op een rustige plek op ons erf vlakbij de houtwal en composthoek hebben we een nestkast voor steenuilen opgehangen. Sinds enkele jaren broedt er een paartje steenuilen. Ze zijn zeer welkom want de muizenstand is nu beter in balans dan de eerste jaren dat we hier woonden.
Tips:
- Plaats een nestkast voor een steenuil op een rustige plek aan een boom, 2 tot 5 meter boven de grond.
- Hang nestkasten voor kleine zangvogels aan de oostgevel van muren of aan bomen.
- Als je een oude boom met holten hebt: spaar hem zo lang mogelijk, vogels en vleermuizen maken er graag gebruik van.
- Kijk voor meer informatie over nestkasten op de website van de vogelbescherming.
2. Struweel met bomen aan de rand
(bomen alleen buiten het weidevogelgebied)
Het landschap van Wieringen is kleinschalig en divers. Om ons erf beschut te maken tegen de zoute zeewind hebben we bij een flinke hoek van het erf bosschages geplant van struiken en boomvormers. Veel vogeltjes schuilen hier. Bovendien is hierdoor de schuur uit het zicht.
Tips:
- Plant een overhoek in met struiken en boomvormers. Kies voor verschillende soorten beplanting.
- Zorg voor bes-dragende soorten verspreid over het jaar.
- Let op dat bij een weidevogelgebied de beplanting niet hoger wordt dan 5 meter.
- Combineer je bomen en struiken, zorg dan dat de struiken aan de lichtzijde staan.
Bomen en struiken
Bekijk het document (PDF) voor een overzicht van bomen en struiken die geschikt zijn voor verschillende bodemsoorten in de gemeente Hollands Kroon.
Oude fruitrassen
Deze vergeter fruitrassen dragen bij aan de bescherming van de natuur en biodiversiteit. Ze zijn ook vaak beter bestand tegen ziekten, wat voordelen biedt voor een duurzame teelt.
Bessenkalender
Bessen geven het hele jaar door voeding aan vogels. Vraag de gratis kalender aan van de vogelbescherming en zie welke struiken wanneer bessen dragen.
Vogelvriendelijke beplanting
Op de website van de vogelbescherming vindt u een lijst met vogelvriendelijke beplanting.
Akkerkruiden
Bekijk de brochure van het Louis Bolk Instituut over het aanleggen en onderhoud van akkerranden
3. Bij- en vlindervriendelijke sierheesters
Onze voortuin is een mooi plaatje geworden. We planten veel sierheesters. Van mei tot augustus staat ons erf in bloei. Vlinders en bijen genieten mee.
Tips:
- Kies struiken die elkaar opvolgen in bloei van voorjaar tot nazomer.
- Zorg ook voor bes-dragende struiken.
- Denk aan typische sierstruiken van het boerenerf zoals seringen, hortensia en boerenjasmijn.
Bomen en struiken
Bekijk het document (PDF) voor een overzicht van bomen en struiken die geschikt zijn voor verschillende bodemsoorten in de gemeente Hollands Kroon.
Oude fruitrassen
Deze vergeter fruitrassen dragen bij aan de bescherming van de natuur en biodiversiteit. Ze zijn ook vaak beter bestand tegen ziekten, wat voordelen biedt voor een duurzame teelt.
Bessenkalender
Bessen geven het hele jaar door voeding aan vogels. Vraag de gratis kalender aan van de vogelbescherming en zie welke struiken wanneer bessen dragen.
Vogelvriendelijke beplanting
Op de website van de vogelbescherming vindt u een lijst met vogelvriendelijke beplanting.
Akkerkruiden
Bekijk de brochure van het Louis Bolk Instituut over het aanleggen en onderhoud van akkerranden
4. Hoogstamboomgaard
Aan de voorzijde van ons erf hebben wij een kleine boomgaard met een enorme jaarlijkse oogst. Omdat we lang niet alles kunnen opeten genieten de vogels mee. In de oogstmaanden zijn wij dan ook bijzonder populair bij vogels en insecten. Naast fruit levert de boomgaard ook veel honing voor bijen en hommels.
Tips:
- Kies voor oude fruitrassen, deze dreigen uit te sterven. Voor de biodiversiteit is behoud van de oude rassen belangrijk. Zie de website vergeten fruitrassen.
- Kies voor een hoogstamboomgaard. Als verblijf- en broedplaats heeft een hoogstamboomgaard veel meer betekenis dan de lage variant.
- Plant je boomgaard op een zonnige plek. Kies een onderlinge plantafstand van 6-10 meter afhankelijk van de soort.
Bomen en struiken
Bekijk het document (PDF) voor een overzicht van bomen en struiken die geschikt zijn voor verschillende bodemsoorten in de gemeente Hollands Kroon.
Oude fruitrassen
Deze vergeter fruitrassen dragen bij aan de bescherming van de natuur en biodiversiteit. Ze zijn ook vaak beter bestand tegen ziekten, wat voordelen biedt voor een duurzame teelt.
Bessenkalender
Bessen geven het hele jaar door voeding aan vogels. Vraag de gratis kalender aan van de vogelbescherming en zie welke struiken wanneer bessen dragen.
Vogelvriendelijke beplanting
Op de website van de vogelbescherming vindt u een lijst met vogelvriendelijke beplanting.
Akkerkruiden
Bekijk de brochure van het Louis Bolk Instituut over het aanleggen en onderhoud van akkerranden
5. Weidebloemen langs de rand
Op ons erf zaaiden wij langs de randen van de oprit een mengsel voor een bloemrijk grasland. We genieten ieder voorjaar en zomer van een strook vol bloemen. We zien vlinders, libellen en bijen. En het levert ook nog een bijdrage in het bestrijden van ziekten en plagen in bomen, struiken en landbouwgewassen.
Tips:
- Kies zadenmengsels met inheemse soorten voor bloemrijk grasland voor zandgrond.
- Beheer de bloemenweide extensief, maai maximaal 1 of 2 keer per jaar en niet alles tegelijk.
- Verwijder het maaisel nadat het gedroogd is.
6. Bijzondere kleinere boom in de voortuin
Onze woning staat vrij dicht op de weg. In de kleinere voortuin staat een bijzonder boompje. In het voorjaar bloeit deze en gonst het van de hommels en bijen. In de herfst verkleurt de boom mooi rood. De buren genieten mee.
Tips:
- Plant één mooie en opvallende boom op het voorerf.
- Houd rekening met weidevogels en kies indien nodig voor een kleinere boomsoort: tweede of derde grootte.
Bomen en struiken
Bekijk het document (PDF) voor een overzicht van bomen en struiken die geschikt zijn voor verschillende bodemsoorten in de gemeente Hollands Kroon.
Oude fruitrassen
Deze vergeter fruitrassen dragen bij aan de bescherming van de natuur en biodiversiteit. Ze zijn ook vaak beter bestand tegen ziekten, wat voordelen biedt voor een duurzame teelt.
Bessenkalender
Bessen geven het hele jaar door voeding aan vogels. Vraag de gratis kalender aan van de vogelbescherming en zie welke struiken wanneer bessen dragen.
Vogelvriendelijke beplanting
Op de website van de vogelbescherming vindt u een lijst met vogelvriendelijke beplanting.
Akkerkruiden
Bekijk de brochure van het Louis Bolk Instituut over het aanleggen en onderhoud van akkerranden
7. Takkenril
Op Wieringen voelen we ons één met de natuur en natuurlijke ‘rommel’ mag! Dit is een takkenhoop gemaakt van in de lengte opgestapelde takken. We hebben snoeihout genoeg. De takkenril schermt een deel van ons erf af en biedt nest- en schuilgelegenheid en voedsel voor verschillende dieren.
Tips:
Kies de juiste plek voor een takkenril afhankelijk van je doel zoals
- naast een houtwal of sloot om dieren te trekken zoals winterkoning, heggenmus, bosspitsmuis en marterachtigen;
- bij een poel om amfibieën te trekken: gewone pad, kleine watersalamander en boomkikker.
8. Tuunwal
Nog nooit van een tuunwal gehoord? Dit is een onbegroeide wal van graszoden tussen twee percelen grond, omdat het graven van sloten geen optie was. Dergelijke wallen werden in het Noord-Hollandse kustgebied al vanaf de 9e eeuw gebruikt voor het omringen van akkerland (geesten). Op de tuunwallen groeien soms zeldzame planten.
Omdat ze cultuurhistorisch zo bijzonder zijn en veel betekenen voor de biodiversiteit zetten wij ons extra in voor het behoud ervan.
Tips:
- Een typische tuunwal is ongeveer 0,5-1 meter hoog, en 1 meter breed en wordt gemaakt van ter plekke afgestoken plaggen, die op elkaar gelegd worden.
- De stapels zoden worden uit naastliggende weilanden gestoken. De manier van stapelen is het ‘geheim’. De rijen graszoden worden opgevuld met aarde.
- Waar de plaggen gestoken worden kan direct een weidebloemen-zaadmengsel ingezaaid worden.
- Gebruik bij voorkeur geen bemeste grond.
9. Gemengde struweelbeplanting
Om een deel van het erf plantten wij struiken. Hier was niet genoeg plek voor hoge bomen met brede kronen. Een gemengde beplanting lukte wel. De hier gelegen schuur is begroeid met klimop. Struiken en klimop geven bijna het jaar rond voedsel voor vogels. Er zijn dan ook volop vogels op ons erf.
Tips:
- Plant voor een gesloten struikbeplanting op 0,75 tot 1,5 meter afstand in wildverband.
- Zorg voor bes-dragende soorten verspreid over het jaar.
- Zet soorten die van licht houden aan de rand.
- Maai in de eerste jaren tussen de struiken tot de struiken tot sluiting komen.
- Optie: Zaai een inheems kruidenrijkmengsel na het inplanten. Zo maak je meteen het verschil voor de natuur en is één keer in het jaar maaien voldoende. Je kan zelfs kiezen om niet te maaien.
- Snoei alleen als er een te hoge dichtheid of te grote hoogte ontstaat.
- Als je erf grenst aan een weidevogelleefgebied is struikbeplanting een goed alternatief voor bomen. Bomen zijn namelijk aantrekkelijk voor roofvogels en kraaien die weer een gevaar vormen voor weidevogelkuikens.
Bomen en struiken
Bekijk het document (PDF) voor een overzicht van bomen en struiken die geschikt zijn voor verschillende bodemsoorten in de gemeente Hollands Kroon.
Oude fruitrassen
Deze vergeter fruitrassen dragen bij aan de bescherming van de natuur en biodiversiteit. Ze zijn ook vaak beter bestand tegen ziekten, wat voordelen biedt voor een duurzame teelt.
Bessenkalender
Bessen geven het hele jaar door voeding aan vogels. Vraag de gratis kalender aan van de vogelbescherming en zie welke struiken wanneer bessen dragen.
Vogelvriendelijke beplanting
Op de website van de vogelbescherming vindt u een lijst met vogelvriendelijke beplanting.
Akkerkruiden
Bekijk de brochure van het Louis Bolk Instituut over het aanleggen en onderhoud van akkerranden
Van zo
Voorbeeld van een denkbeeldig erf vrijwel zonder beplanting.
Naar zo
Voorbeeld van erfinrichting die landschap en natuur versterkt.
1. Maak onderscheid tussen het voor- en achtererf
Kijk eerst naar het onderscheid tussen voor- en achtererf. Waar ligt het huis en waar de bedrijfsbebouwing of schuur?
Voorzijde
De voorzijde is de ‘nette’ kant. De nette kant is geschikt voor meer bijzondere enkele bomen en struiken met meer sierwaarde. Als er ruimte genoeg is, plant dan een mooie opvallende grote boom op uw voorerf. Denk aan de paardenkastanje, beuk of treurwilg.
Achterzijde
De achterzijde is de functionele kant. Hier is beplanting eenvoudiger, met grotere eenheden, gericht op beschutting en inpassing van de bebouwing in het landschap.
Om het erf beschut te maken tegen weersinvloeden en de gebouwen uit het zicht te brengen, is het aan te raden om een zijde met gemengde struiken in te planten. Van de vlierbessen die deze struiken opleveren, maak je heerlijke jam.
2. Ruimte voor bomen en struiken
Kijk waar ruimte is voor bomen. Bomen zijn het meest zichtbaar in het landschap; ze zijn het meest bepalend. Ook hebben ze veel positieve effecten op de waterhuishouding, de lucht, de bodem en de natuur. Ze beschermen tegen wind en geven schaduw.
Of het nu gaat om ruime erven of kleinere percelen, zorg altijd voor zoveel mogelijk groen om het erf te begrenzen en het landschap te versterken.
Anna Paulownapolder
In Anna Paulowna is vaak minder ruimte rond de bebouwing, met de bollenvelden dichtbij. Toch is het belangrijk om ook hier waar mogelijk groene randen aan te leggen aan de zij- en achterkant van het erf. Als er geen ruimte is voor grote bomen, kies dan voor lichtere beplanting zoals elzen. Een elzenhaag langs de perceelgrens is een goede optie. Plant ten minste één een boom in de voortuin en omring het erf met zoveel mogelijk groen, bijvoorbeeld met struiken of hagen.
Wieringermeer
In de Wieringermeer zijn de erven groot. Hier is ruimte voor robuuste randbeplanting die de zijkanten en achterzijde van het erf omringt. Denk aan een singel met bomen en struiken. Dit zorgt voor een natuurlijke uitstraling en beschermt het erf.
Niedorp
Plant bomen aaneengesloten tenminste aan één of twee zijden aan de rand van het erf. Kies in dit landschap voor afwisseling in de beplanting.
3. Extra groen op het erf
Ook op het erf zijn veel mogelijkheden om natuurwaarden te versterken. Denk aan de aanplant van een boomgaard, bloemrijke heesters en kruidachtige beplanting of aanleg van een poel. Kies soorten die veel vlinders of andere insecten aantrekken. En kies een aantal soorten bomen en struiken die goed zijn voor bestrijding van plagen.
Randen
Denk aan hekwerk of gevels die u laat begroeien. Bijvoorbeeld met klimop. Kijk of u in de voortuin ruimte heeft voor struiken of een rand waar eenjarige planten kunnen groeien.
Vegetatiedaken
Probeer ook het dak te benutten. Een vegetatiedak biedt mogelijkheden voor (vet)planten die zichzelf in stand kunnen houden. Vegetatiedaken bieden verkoeling, dempen geluid, zijn in staat CO2 op te nemen en zijn gunstig voor vogels, bijen en andere insecten.
4. Zorg voor natuurlijke overgangen
Omring het erf met watergangen en kijk of er ruimte is voor natuurvriendelijke oevers die geleidelijk oplopen. In de randbeplanting kunt u een mix van bomen, struiken en kruidachtige planten aanbrengen, zoals duizendblad, rolklaver, knoopkruid en vijfdelig kaasjeskruid.
Niedorp
Probeer zoveel mogelijk te variëren met de hoogte van de beplanting. Vermijd rechte lijnen. Dit past goed bij het karakter van het gebied.
5. Plaats kasten voor vogels en insecten
Uw erf kan onderdak bieden aan verschillende dieren. Door nestkasten op te hangen voor zangvogels of steenuilen draagt u bij aan meer vogels op uw erf.
Nestkasten
Heeft u een groot erf? Dan kunt u ook nestkasten plaatsen voor ransuilen, kerkuilen of een torenvalk. Ook kunt u een nestpaal voor ooievaars neerzetten. Zorg dat er in stallen en schuren openingen zijn voor zwaluwen en andere vogels. Vleermuizen geeft u een schuilplaats door een speciale vleermuiskast te plaatsen.
Ook voor insecten kunt u verschillende maatregelen nemen. Een bijenkast of een bijenhotel zijn daar voorbeelden van.
