(Hulp bij) Erfinrichting

2. Heldere scheiding tussen voor-achter als basis

Alle erven hebben oorspronkelijk een heldere indeling in een voor- en achterkant. ‘Achter’ wordt gewerkt; hier bevinden zich de stallen en schuren, opslag en logistiek en de routes naar het land. ‘Voor’ is de representatieve kant van het erf; hier toont het erf zich met een siergevel, siertuin, een poort of mooie brug over het water. Deze indeling in een voor- en achterkant heeft nog steeds waarde.

Op de grote erven komen steeds vaker de functies van ‘achter’, zoals de opslag, logistiek, grote schuren en stallen, aan de weg – en daarmee aan de voorzijde van het erf – te liggen. Het wonen en de representatieve kwaliteiten raken daarmee overschaduwd door de grote maat van de bedrijfsbebouwing en logistieke activiteiten. Een heldere voor-achterindeling leidt tot een betere erfkwaliteit. Er ontstaat weer een gepaste afstand tussen de weg en de bedrijfsactiviteiten, met aan de voorkant meer ruimte voor representatie, het wonen, siertuinen en erfbeplantingen.

3. Samenhangend ensemble van erfgebouwen

Op erven is er een herkenbaar onderscheid tussen hoofd- en bijgebouwen. Het hoofdgebouw is de boerderij met het woonhuis. Waarbij het woongedeelte het meeste gedetailleerd is. De bijgebouwen zijn onderschikt vormgegeven en hebben een schuurachtig karakter. Het materiaal- en kleurgebruik van bijbehorende bouwwerken is afgestemd op of passend bij het hoofdgebouw en de directe omgeving. Nieuwe bedrijfsgebouwen worden evenwichtig op de bestaande bebouwing gerealiseerd.

4. Robuuste erfinpassing

De agrarische bedrijven nemen af in aantal, maar worden vaak wel steeds groter. De omvangrijke bedrijven, met grote stallen, schuren, veel opslag en verharding voor logistiek, vragen om een evenredig grote erfinpassing, die aansluit op de schaal en omvang van het bedrijf. Met een erfinpassing van formaat kan er weer een vanzelfsprekende ruimtelijke relatie tussen het erf en het omliggende landschap ontstaan. Dit kost grond, maar biedt ook nieuwe kansen en mogelijkheden voor het bedrijf. Denk bijvoorbeeld aan beplantingen rond het erf voor voedergewassen, agroforestry, het vergroten van biodiversiteit of windsingel, een boomgaard als ontvangstplek voor publiek of mini-camping, een rietzone voor waterzuivering en wateropvang en siertuinen voor de uitstraling van het bedrijf.

5. Verbindt het erf met de omgeving

Agrarische bedrijven hebben – ieder op hun eigen manier – veel te bieden aan de omgeving: een mooi erf of boerderij met historie, een bijzonder product, productiewijze of verhaal. Voor de bedrijven zijn dit soms vanzelfsprekende kwaliteiten, maar voor omwonenden, bezoekers en recreanten is dit vaak bijzonder of interessant om te zien. Daarbij is er vanuit de maatschappij steeds meer interesse voor de landbouw en wijze van voedselproductie. Door op de erven de ontmoeting aan te gaan kan meer betrokkenheid ontstaan bij de productie en de opgaven waar de landbouw voor staat. Praktisch kan hier zeer verschillend invulling aan worden gegeven, passend bij het landschap, het bedrijf en de aard van de ondernemers. Zo kunnen er paden door het land en langs het erf worden opengesteld. Passanten kunnen de mogelijkheid krijgen om het bedrijf te bekijken, een blik in de stal te werpen of producten op het erf te kopen. Er kunnen activiteiten georganiseerd worden. Of de omgeving kan een kans krijgen om deel uit te maken van het bedrijf en te participeren in bijvoorbeeld onderhoud van groensingels en oogst van producten.

6. Verbindt het erf met de opgaven van de toekomst.

Het maken van een erfplan gaat om het maken van een toekomstplan. Waar moet het bedrijf zich naar toe ontwikkelen? Hoe moet het bedrijf zich gaan verhouden tot de omgeving? Hoe kan het invulling gaan geven aan de opgaven van de toekomst? De roep om meer biodiversiteit, kringlooplandbouw, verbreding, waterberging, duurzame energie en gezonde leefomgeving zullen een plek moeten gaan krijgen in het landschap, als onderdeel van de agrarische bedrijven. Sommige bedrijven zijn hierbij koplopers, ze werken al decennia aan een duurzame natuurinclusieve landbouw, het zit als het ware in de genen. Anderen moeten de komende periode een belangrijke slag gaan maken. Het maken van een erfplan is een uitgelezen moment om hier aandacht aan te geven.